Cách nuôi cá ba đuôi cho người mới từ A – Z

Trung Tín xin chào, bạn có đang tìm kiếm 1 bài chia sẻ về hướng dẫn nuôi cá vàng ba đuôi (goldfish) từ A – Z. Từ cách chọn hồ, chọn đèn, chọn lọc, setup hồ, đồ trang trí tới cách chăm sóc…. 

Trong bài chia sẻ này, Trung Tín sẽ hướng dẫn từng bước từ chọn hồ, lọc, xử lý nước, chọn cá, cho ăn, phòng bệnh… giúp bạn tự thiết lập một hồ cá ba đuôi đúng chuẩn, dễ chăm, cá khỏe, sống lâu, mà không cần phải hỏi thêm bất kỳ ai sau khi đọc xong.

1. Tìm Hiểu Cơ Bản Về Cá Ba Đuôi

Cá ba đuôi là tên gọi chung cho các giống cá vàng (goldfish) – gồm các dòng như cá ranchu, cá oranda, cá ba đuôi lưu kim (ryukin), cá pingpong (cá ngọc trai), cá hạc đỉnh hồng… Chúng là dòng cá nước ngọt, thân thiện, dễ nuôi (nếu bạn hiểu thông tin đầy đủ về chúng).

• Tuổi thọ: Trung bình 10–20 năm, nhưng thường thấy nhất khi nuôi bể thì là 5 năm.
• Kích thước: Lên đến 15–20 cm khi trưởng thành (tùy dòng).
• Tính cách: Hiền, chậm, dễ bị cạnh tranh thức ăn nếu nuôi chung với cá nhanh nhẹn hơn

2. Chọn Hồ Nuôi Cá Ba Đuôi

Đừng để bị lừa bởi những lời khuyên hồ nhỏ cũng nuôi được mà người bán nói với bạn. Cá ba đuôi cần không gian rộng để phát triển khỏe mạnh.

Thể tích hồ phù hợp nên là:

• 1 con cá cần nuôi tối thiểu 40 lít nước
  
• Mỗi con tiếp theo thêm 15 – 20 lít nước (càng rộng càng tốt). 2 con 60 -70L, 3 con 70-85L, 4 con 100L.
  → Hồ 60x30x36 cm (khoảng 65L) nuôi tốt nhất là 2 con.
• Ở nước ngoài các chuyên gian còn thường xuyên yêu cầu là bể 150L, 90x45x45 (40 gallon) cho 2-3 con cá vàng size 3-4 ngón, cá nhỏ thì bể ít nhất 65L (60x30x35). Nguồn tham khảo tại đây.

Hồ nên có chiều dài nhiều hơn chiều cao để cá dễ bơi, oxy hòa tan tốt.

>> Có thể bạn quan tâm, cách tính thể tích nước bể cá.

3. Lọc Nước – Bí Quyết Cá Không Bệnh

Cá ba đuôi thải phân rất nhiều, do đó cần lọc mạnh và bắt buộc phải dùng lọc. Bạn có thể không tin, nhưng cá đẹp khỏe hay là ngủm sau vài ngày nuôi 1 phần cũng dựa vào nước mà bạn dùng để nuôi chúng.

Máy lọc nên dùng:

• Lọc thùng: (Atman, Sunsun, Jingwei, Sobo, Gex)
• Lọc thác: (XBL, Sunsun, Sobo, Gex, Jeneca, Jingye)
• Có thể bổ sung lọc vi sinh (có càng tốt, nhưng không có cũng được). Tuy nhiên nếu nuôi cá vàng trong hồ 50 trở lên thì không nên chỉ dùng lọc vi sinh trong hồ cá, nó không đủ để lọc phân, chất thải sinh ra từ cá vàng.
• Hệ thống lọc tràn dưới hoặc tràn trên: Nếu bạn sử dụng phương pháp này thì sẽ cần chi phí nhiều hơn và phức tạp hơn vì bạn còn phải mua thêm vật liệu lọc, máy bơm… Nếu bạn muốn làm theo cách này, chúng tôi có 1 bài viết chia sẻ riêng từng bước.
  

Lưu lượng lọc của máy lọc:

• Nếu dùng lọc thùng thì lưu lượng lọc nên là gấp 5–7 lần thể tích hồ/giờ.
• Nếu dùng lọc thác thì là gấp 8 – 10 lần thể tích hồ/ giờ.
  
• Ví dụ: Hồ 60L gấp 7 lần là 420L/H, (60×7=420). Vậy nên gấp 5-7 lần thì là lưu lượng của lọc nên là  300–420L/h.

Không nên tắt lọc ban đêm:

• Nếu bạn tắt lọc ban đêm sẽ làm chết vi sinh có lợi và khiến cá dễ nhiễm độc amoniac sinh ra từ chất thải.

>Ở trên có rất nhiều thương hiệu, và điều đó có thể làm bạn thắc mắc tóm lại là nên dùng cái nào, hãng nào. 

>Dĩ nhiên là tùy vào khả năng tài chính và mong muốn của bạn, cái mắc thì bền hơn, hiệu quả hơn. Còn về mặt lựa chọn phù hợp thì vẫn cần theo công thức Trung Tín vừa chia sẻ với bạn ở trên.

4. Cách Setup Hồ Nuôi Cá Vàng Ba Đuôi

Bước 1: Chuẩn bị thiết bị phụ kiện

• Hồ, lọc, sủi oxy, sưởi, đèn (nếu nơi bạn sống nhiệt độ dưới 22°C thì cần mua sưởi, nếu quá lạnh cá rất dễ bệnh, nấm)
• Đối với địa điểm có nhiệt độ cao, bạn nên sử dụng thêm quạt làm mát (nếu để trong phòng máy lạnh thì không cần).
• Lớp nền cát mịn hoặc để hồ trống đáy dễ vệ sinh
• Thêm vài cây thủy sinh giả hoặc gốm sứ để tạo điểm ẩn nấp (tránh cây sắc nhọn)

Lựa chọn máy sủi oxy: 

Bạn nên có máy oxy dù đã có hệ thống lọc. 

• Nhiều người nói nuôi cá ba đuôi không cần máy oxy cũng được, đúng là vậy nhưng đó chỉ dành cho trường hợp nuôi cá ba đuôi thường đơn giản như mấy loại cá ba đuôi 5 – 35k. 
• Và đối với trường hợp bể rộng, ít cá và nước có độ luân chuyển cao. Chằng hạn như lọc thổi mạnh tạo ra luân chuyển vẫn tạo ra oxy thì vẫn đủ cho cá.
• Nhưng tốt nhất bạn vẫn nên mua máy oxy dự phòng khi lọc hỏng không có độ luân chuyển không tạo ra oxy, hoặc đơn giản khi cúp điện thì lọc không hoạt động dễ thiếu oxy.

Lựa chọn đèn cho hồ cá ba đuôi:

• Điều này không quá quan trọng, bạn chỉ cần lựa chọn 1 cây đèn Led thông thường ngoài tiệm cá cảnh để chiếu sáng phục vụ cho việc ngắm cá buổi tối là được.
• Tuy nhiên nếu bạn thực sự muốn ngắm nhìn cá với màu sắc đẹp nhất thì nên lựa chọn 1 số cây đèn chuyên dùng để lên màu cá.
• Dĩ nhiên nếu bạn nuôi ngoài trời hoặc đặt bể cá gần nơi có ánh sáng chiếu cả ngày thì bạn không cần dùng đèn cũng được, còn nếu để phòng tối bạn cần đèn chiếu sáng cho cá ít nhất 6-8h/ ngày.
• Bạn có thể xem các loại đèn cụ thể dành cho hồ nuôi cá ba đuôi tại bài viết Cách chọn đèn cho bế cá.

Bước 2: Cách Xử lý nước (chạy cycle)

• Nước máy phải dùng chất khử Clo, làm điều này trước khi mua cá về nuôi ít nhất 1 tháng (các loại nước khử clo như Prime, Seachem…). Nếu muốn nhanh trong 2 tuần thôi hoặc setup xong thả cá ngay thì xem hướng dẫn Cách chạy cycle cho hồ thủy sinh hiệu quả.
• Bạn không nên bỏ qua quy trình chạy cycle này, vì bỏ qua mua cá về nuôi dễ bệnh chết. Bạn có thể xem hướng dẫn cách xử lý chạy cycle.

Bước 3: Nuôi cấy vi sinh (châm vi sinh)

• Thêm vi sinh dạng nước (như Biozym, PSB, DdTank) để hồ ổn định nhanh (châm để nuôi trồng vi khuẩn có lợi vào bể cá giúp xử lý chất độc sinh ra từ chất thải của cá).
• Nếu bạn đã nuôi hồ cá trước đó, có thể dùng nước từ hồ cũ (nếu hồ đang nuôi cá và cá đang khỏe mạnh)

5. Cách Chọn Mua Cá Ba Đuôi Khỏe Đẹp

Khi mua cá:

• Chọn cá bơi linh hoạt, vây không rách, thân không trầy, không nằm đáy, không có đốm trắng liti,  không bơi lờ đờ trên mặt nước.
• Tránh mua cá trong hồ có cá chết, nước đục.

Mới mua về:

• Không cho ăn trong 24h đầu
• Thả cả bịch cá trên mặt nước trong hồ, ngâm 15–30 phút trong để cân bằng nhiệt độ cho cá thích nghi.
• Thả cá nhẹ nhàng, không đổ ào một cái vào bể, không nên đổ trực tiếp nước trong bịch vào hồ mà dùng vợt vớt từng con ra.

6. Cách chọn đồ trang trí cho hồ cá ba đuôi

• Đối với cá ba đuôi, cách nuôi tốt nhất là không để gì ở nền cả (để nền trống)
• Tuy nhiên nếu vẫn muốn trang trí đẹp hơn thì bạn có thể dùng cát mịn, thực sự mịn (trải 1 lớp mỏng) và một số loại cây thủy sinh cứng.
• Chúng tôi không khuyến khích dùng sỏi vì dùng sỏi hạt nhỏ như hạt đậu cá dễ nuốt phải, còn sỏi quá to thức ăn sẽ bị mắc kẹt dưới đó mà cá ba đuôi không ăn được >> gây ô nhiễm.
• Chúng tôi đề xuất dùng cây: tiêu thảo suối lá nhăn, ráy nana, dương xỉ java, dương xỉ châu phi, rêu java moss, rêu cầu moss ball. 
• Hãy đảm bảo bạn dán cây lên lũa hoặc đá miễn là thật chắc để cá không đào bới lên được.
• Không nên dùng sỏi vì cá sẽ nuốt phải, và cũng không trồng cây thủy sinh mềm vì cá vàng cắn phá cây rất dữ.
• Không dùng cây giả hoặc đồ trang trí nhọn vì cá vàng rất dễ bị tổn thương, chúng rất năng động nên có đồ nhọn thì dễ bị trầy xước rồi sinh bệnh. 
• Có thể dùng đồ trang trí mềm hoặc không có góc nhọn.

7. Cách Cho Cá Ba Đuôi Ăn Như Thế Nào?

Cá ba đuôi ăn những loại thức ăn gì?

• Cám viên (Thức ăn cá ba đuôi nixo, cám tokyo gold hạt nhỏ 1-3 ly…)
• Cám tăng màu: có chứa các thành phần như astaxanthin, spirulina, tảo lục
• Thức ăn sống/thức ăn tươi như trùn huyết đông lạnh, tôm ngâm muối đông lạnh.
• Thức ăn rau củ: dưa chuột luộc, đậu ve luộc bỏ vỏ, bông cải xanh luộc, bèo cám nhỏ, (ăn xen kẻ với cám, nếu ngày ăn 2 lần thì 1 lần ăn cám 1 lần ăn rau).
  

> Nên cho cá ba đuôi ăn xen kẻ cám và rau vì nếu thiếu rau và chỉ toàn ăn cám chứa nhiều protein thì cá rất dễ bị bệnh đường ruột.

Thời gian và lượng ăn:

• 2 lần/ngày, mỗi lần ăn hết trong 3–5 phút
• Không để dư thừa → gây đục nước, dễ bệnh
  

8. Lưu ý Khi Thay Nước và Vệ Sinh Hồ Cá Ba Đuôi

Thay Nước:

• Thay nước mỗi tuần 1 lần, 50% lượng nước trong bể
• Dùng ống hút đáy vệ sinh phân cá
• Thêm vi sinh sau khi thay nếu cần
• Không thay 100% hoặc rửa lọc bằng nước máy chưa qua xử lý!

Vệ Sinh Lọc:

• Hãy đảm bảo bạn vệ sinh giặt bông lọc của mình mỗi tháng 1 lần.
• Dùng nước trong bể nuôi cá để giặt, không nên dùng nước mới hoàn toàn chứa nhiều clo vì có thể làm ngủm hết vi sinh vật có lợi cho bể cá của bạn.
• Nếu bạn dùng nhiều bộ lọc thì chỉ nên giặt 1 trong 2 vì nếu làm cùng lúc luôn thì sau đó hệ vi sinh yếu dẫn đến việc xử lý không kịp chất độc sinh ra từ chất thải cá và sau đó cá của bạn sẽ gặp rắc rối lớn.

9. Bệnh Thường Gặp Ở Cá Ba Đuôi và Cách Xử Lý

• Bơi nghiêng, lật bụng: thường do ăn quá nhiều hoặc rối loạn bóng hơi → ngưng cho ăn 2 ngày, tăng oxy.
• Trắng đuôi, đốm đỏ, nấm: thay nước, thêm muối hột 3g/L, dùng thuốc Tetra Nhật, xanh methylen
• Phân trắng kéo dài: có thể do ký sinh → dùng Metronidazol, vệ sinh hồ kỹ

Bệnh của cá vàng ba đuôi thì rất nhiều, vậy nên Trung Tín viết riêng 1 bài để hướng dẫn chi tiết từng bước. Bạn có thể nhấn để xem bài viết Các bệnh thường gặp ở cá ba đuôi và cách điều trị.

10. Cá Vàng Ba Đuôi Nuôi Chung Với Cá Gì?

• Không nuôi chung với cá bé như bảy màu, cá ba đuôi ăn tạp, dễ nuốt
• Không nên nuôi với cá nhanh như thần tiên, molly → tranh thức ăn
• Không để nước quá cao nếu cá yếu → khoảng 25–30 cm là lý tưởng

Về việc nuôi chung thì nó khá dài, vậy nên Trung Tín chia riêng 1 bài dành cho việc chia sẻ về vấn đề này, bạn nhấn để xem Cá ba đuôi nuôi chung với cá gì?

11. Kết Luận

Nuôi cá ba đuôi không khó nếu bạn hiểu rõ nguyên tắc cơ bản: hồ rộng, lọc mạnh, cho ăn điều độ, thay nước đều và quan sát mỗi ngày.

Đây là dòng cá cảnh thân thiện, dễ gắn bó, dễ “nghiện” vì tính cách đáng yêu và hình dáng độc đáo. Chúc bạn bắt đầu hành trình nuôi cá ba đuôi thành công ngay từ hồ đầu tiên!

Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, hãy lưu lại hoặc chia sẻ cho người thân, bạn bè cũng đang tìm hiểu về cá ba đuôi nhé!

______________________________